تاریخ اسپا درجهان و ایران
اسپا چیست؟
کلمه اسپا تصویری از روزهای بلند با حمامهای خشتی و کلاسهای مدیتیشن و غذاهای پیچیده ی آماده و بیشههای معطر اکالیپتوس به ذهن متبادر میکند. اما به نظر میرسد که اسپاها همه جا هستند: تفرجگاههای حاشیه ای، دهکدهها، سالنهایی که با یک تخت ماساژ که برای خدماتشان مشتری جلب می کنند. چطور این همه میتواند اسپا باشد؟ مسئله این است که هیچ کس استفاده از کلمه اسپا را مرسوم نکرده است. بنابراین هرکس میتواند برای هر هدفی که بخواهد از این کلمه استفاده کند.
واژه اسپا از نظر ریشه ای از کلمه زبان والونی به معنای فواره مشتق شده است.اسپا نام شهری در کشور بلژیک در قرن چهاردهم بود که در آنجا چشمه آب گرم درمانی کشف شد.منشا اصطلاح اسپا از واژه لاتین spagere به معنای پخش کردن ، پاشیدن ، مرطوب کردن گرفته شده و یا ممکن است مخفف عبارت لاتین sanitas per aquas به معنای سلامت از طریق آب باشد.این حمام آب گرم به دلیل اپرات درمانی اش معروف است و انواع مختلفی از درمان ها نظیر اسپا تراپی و هیدروتراپی را در بر میگیرد.
SPA سرنام (Acronym) سه کلمه لاتین
Sanitas Per
Aquam به معنی سلامتی توسط آب است.» این تعریف
غریب به نظر میرسد چون این عبارت از اواخر قرن بیستم رواج پیدا کرد و قبل از آن
چنین عبارت لاتینی مصطلح نبوده است. اینگونه به نظر میرسد که این اصطلاح که در
هیچ منبع معتبری به آن اشاره نشده است، ساختگی بوده و این سه کلمه برای ساختن نام SPA در
کنار هم قرار داده شدهاند (Backronym).
به علاوه
معنی کلمه اسپا در قرن ۱۹ و اوایل قرن بیستم – یک مجتمع سلامتی که اطراف چشمههای
معدنی که مراجعین میتوانند درمان دریافت کنند- در دوره ی مدرن گسترش یافت.
امروزه به معنی محلی برای دریافت ماساژ، خدمات بهسازی صورت و بدن و دیگر خدمات در
یک اسپا روزانه یا شبانه است. این اختلاط معانی به خاطر رقابتی است که بین اسپاها
در ایجاد تجارب جدید برای مراجعین به وجود آمد.
چشمههای آب گرم مقصد سنتی که تجربه سلامتی همه جانبه را پیشنهاد میدهند اکنون خودشان را مجتمع اسپا مینامند.
انجمن بین المللی اسپا، اسپاها را بعنوان مکانهایی برای ارتقای سطح تندرستی از طریق خدمات مختلف تخصصی که ذهن، بدن و روح را تجدید قوا میکند، تعریف میکنند. این یک تعریف خیلی وسیع است که شامل تمام انواع مختلف اسپاها – عملا حدود ۲۰ هزار اسپا در ایالات متحده میشود.
تاریخچه اسپا در جهان و ایران
1- اسپا مجموعهای از روش های تمدد اعصاب، ماساژ و فنون توانبخشی است که به واسطه آن انرژی و نشاطی دوچندان به فرد میبخشد. این فنون در کشورهای مختلف به درستی مورد بهرهبرداری قرار گرفته و بهعنوان طب مکمل توانسته به عنوان یک فرهنگ درمانی در میان مردم و گردشگران مطرح شود.
مورخان بر این باورند که یونانی ها 500 سال قبل از میلاد مسیح ، انواع مختلفی از حمام های اجتماعی مانند حمام های هوای داغ را با هدف درمانی استفاده می کردند که به لایکا معروف بودند.در روم ، امپراتورها چندین حمام آب گرم مختلف را طراحی و ایجاد کردند تا عموم مردم از خواص درمانی آب گرم بهره مند شوند.
به تدریج این حمام ها در سراسر جهان پر طرفدار شد و در سراسر امپراطوری روم از آفریقا تا انگلستان ساخته شدند.مردم از اقصی نقاط جهان برای درمان به این مکان ها می آمدند.افزایش تقاضا از سوی بازدید کنندگان باعث شد تا چندین مجموعه مجهز از این نوع حمام ها ظاهر شوند که دارای مکان نشستن ، امکانات سرگرمی تفریحی و انواع مختلف حمام بود.
فرضیه ساخت اسپا از سوی بقراط مطرح شد که فرضیه بیانگر این بود که عدم تعادل مایعات بدنی به دلیل بیماری ها است.برای به دست آوردن دوباره تعادل ، تغییر عادات و محیط زندگی پیشنهاد شد که شامل حمام ، عرق کردن ، پیاده روی و ماساژ بود.در روزهای ابتدایی ، حمام ها با درمان های ورزشی ، آموزشی و درمان های گیاهی ترکیب شدند تا حداکثر تاثیر را داشته باشند.متاثر از این فرضیه ، یونانی ها و رومی ها ، حمام های آب گرم خودشان را در چشمه های آب گرم و معدنی ساختند تا سربازان و شهروندان از درمان های پزشکی آن بهره مند شوند. در روم ، سه نوع حمام مختلف خانگی ، خصوصی و عمومی ایجاد شد.پس از آن ، حمام های عمومی به بناهای بزرگ و تاثیرگذاری با گنجایش هزاران نفر توسعه یافتند.
حمام ترکی نیز نوعی اسپا بهشمار میرود که کشور ترکیه به خوبی از آن بهرهبرداری میکند. اساسا آبهای گرم و آب درمانی پایه اسپا است. حتی زمانی که عربها از آب سرد استفاده میکردند، روایت است که پیامبر اکرم (ص) مردم را به استفاده از آب گرم تشویق میکردند و حتی مکانهای استحمام را که کارکرد اسپای امروز را داشت به صورت گنبدی نزدیک مساجد میساختند تا زائران برای طهارت ادای فرایض دینی به آن مراجعه کنند.
در فرهنگ خودمان نیاز است تا اسپا بازتعریف شود. این نوع خدمات همچنان وارداتی است و تلاش متخصصان در صنعت اسپا در ایران این است تا برند ایرانی را بر اساس آموزههای قدیمی احیا کند.
کارکرد اسپاها به عنوان طب مکمل به اندازهای فراگیر است که مردم برای مشکلات تنفسی و رماتیسم به این مکانها مراجعه میکردند. حال آن که واژه اسپا در جوامع مختلف کارکردهای گوناگون دارد. اسپاهای مدرن در اروپا اختصاص به آب درمانی دارد و در کل دنیا علاقه مردم به سمت ماساژ رفته و موضوعات زیبایی را هم شامل میشود.
در ایران فعالیتهای اسپا عموما معطوف به ماساژ نیست و در دستهبندیهای گوناگونی تعریف شده است. از جمله سمزدایی و تماس برخی جلبکها به بدن که برای درمان بیماریها مورد استفاده قرار میگیرد. ماساژهای بازتابدرمانی، سرهندی، هربال گیاهی، شمع، حوله داغُ سنگ داغ و سرد و …
در تمام قرون تاریخ ، صنعت اسپا به کسب محبوبیت خود ادامه داد و به عنوان یک روش بعداز درمانی پیچیده برای بیماری ها ظهور پیدا کرد.نسل کنونی درمان های اسپا، چند اصطلاح روی آن انجام دادند تا تاثیرگذاری آن برای مصرف کنندگان بیشتر شود.امروزه ، اسپا قویا به عنوان یک حرفه ، توسعه یافته است که پس از تشخیص درست عدم هماهنگی روحی و جسمی در فرد ، می توان با این روش مراقبت صحیح از وی را انجام داد.افزایش تمرکز روی سلامتی ، این روش درمانی را در سراسر جهان محبوب کرده است.این روزها،در کنار استفاده از حمام و اسپا ، به رعایت رژیم ، ورزش و برنامه های تفریحی نیز تاکید می شود.
موضوع اسپای پزشکی هم در کشورهای مختلف فراگیر شده و حتی خانمهای میانسالی که علاقهمند هستند جوانتر به نظر برسند در این مراکز خدمات ویژهای دریافت میکنند. در ۱۰ سال گذشته درمانهای طب مکمل و طب سوزنی و طب سنتی چینی به فعالیتهای اسپا اضافه شد و بعد از هتلها، اسپاها هستند که توانستهاند به عنوان مقصد گردشگری افراد را ۱ تا ۳ هفته به خود جذب کنند. این دسته از مکانها بر اساس تشخیصهایی که برای افراد میگذارند درمانهای مکمل پزشکی را انجام میدهند که به این مراکز اسپاهای پزشکی Medical Spa گفته میشود و طی این مدت نیازهای اقامتی، تغذیه و اصلاح سبک زندگی افراد مورد بررسی قرار میگیرد. چنین خدماتی در هند و سریلانکا و سنگاپور و تایلند بسیار رایج شده است. بر اساس گزارش انجمن بینالمللی اسپا ۱۵۰ میلیون مشتری از خدمات اسپا در سال ۲۰۱۰ استفاده کردهاند که ۱۲.۸ میلیون دلار درآمد ایجاد کرده است. متاسفانه کشورمان از درآمد علیرغم ظرفیتهای بالا بهرهای نبرده است. خدمات اسپا که بهتر است آن را صننعت اسپا بنامیم میتواند در کنار صنعت گردشگری تحول جدی در بازار سفر به ایران ایجاد کند.
اسپاها امروزه به یکی از
جاذبههای گردشگری پرطرفدار در برخی از کشورهای دنیا تبدیل شدهاند و طرفداران این
شیوهی درمانی روزبهروز بیشتر میشود. یکی از کشورهای پیشرو در این بخش از
گردشگری، یونان است. بهبود مراکز اسپا با زیرساختهای مدرن برای بهرهبرداری
حداکثری از خواص درمانی آبهای معدنی در یونان با جدیت دنبال میشود. البته یونان
برخلاف تصور عموم مردم که فکر میکنند اسپا، خدماتی لوکس و گرانقیمت است، امروزه مراکز اسپا در سراسر دنیا با سطح خدمات و امکانات مختلف برای بودجههای مختلف عرضه میشود.
طبق تعریف اتحادیه بینالمللی اسپا
ترکیب کردن مزایای استفاده از خدمات اسپاها با جاذبههای گردشگری دیگر سبب شده که بسیاری از شهرها و کشورهای توریستی دنیا به دنبال گسترش مراکز اسپا باشند. گرایش روزافزون مردم دنیا به استفاده از این مراکز، باعث شده که انواع مختلفی از اسپا عرضه و ابداع شود. اسپای دوستدار محیط زیست، اسپای لوکس، اسپای رمانتیک، اسپای کاهشدهنده استرس، دهکدهها و هتلهای اسپا و.
علاوه بر تنوع در انواع اسپا، برای جذب بیشتر گردشگران و راضی کردن سلیقههای مختلف، مراکز اسپا، برنامههای تندرستی و درمانی مختلفی را شامل گسترش سبک زندگی سالم، درمانهای جایگزین، برنامههای تناسب اندام، درمانهای کاهش وزن، رژیمهای دیتاکس، درمانهای پوستی با آب معدنی و آب گرم، ماساژ و یوگا به گردشگران عرضه میکنند.
2- از طرفی نام قدیم اصفهان، اسپادانا بوده است که آن را برای راحتی اسپا نیز مینامیدهاند (فرهنگ دهخدا). همانطور که از تاریخ برمیآید حمامهای عمومی در اصفهان آن دوره رایج بوده است و حمامهای تاریخی اصفهان نمادی از شکوه تمدن و فرهنگ ایران زمین بودند، به طوری که یک مورخ فرانسوی در سفرنامه خود مینویسد: در زمانی که اروپاییان در بشکه خود را میشویند و یکی از شاهزادگان فرانسوی افتخار میکند که 5 سال حمام نکرده است، در شهرهای اصفهان و کاشان حمامهای بزرگ و باشکوهی همچون کاخ وجود دارد.» از حمامهای معروف آن دوران میتوان به حمام شیخ بهایی، حمام علی قلیآقا و حمام شاه اشاره کرد. آنچه در حمامهای آن دوران رونق داشته است مشت و مال بوده است. بنابراین میتوان گفت اسپا[دانا] محلی بوده که استفاده از آب در حمامها به همراه مشت و مال (ماساژ) در آن انجام میشده است. همنامی این دو شهر ایرانی و اروپایی عجیب و تفکربرانگیز است. از آنجا که در حال حاضر نمیتوان گفت کدام تعریف اصالت بیشتری دارد، جا برای تحقیقات و بررسی بیشتر در این موضوع باز است، ولی آنچه مسلم است اسپا به محلی اطلاق میشود که خدمات آبدرمانی و ماساژ در آن ارایه میشود. اسپا محلی برای افزایش سلامتی و تندرستی شماست. اسپاها دارای انواع مختلفی هستند و مهم است که تفاوت آنها را بدانید تا بتوانید اسپایی را انتخاب کنید که دقیقا خدمات مورد نظر شما را ارایه میکند.
دستهبندی خدمات اسپا را بسیار متنوع است. اسپا غیرقابل تعریف و حجم فعالیتهای آن بسیار متنوع است. هر کاری که در آینده باعث بهبود و سلامتی افراد بشود در مقوله اسپا میگنجد. یک سوم آمریکاییها از طب مکمل که در اسپا ارایه میشود استفاده میکنند. کاهش وزن، تناسب اندام و آرامش از طریق این مکانهای آرامشبخش امکانپذیر شده است. درنظر داشته باشیم خدمات آرموتراپی (لایه دریمانی) ریشه در طب سنتی ابوعلی سینا دارد که متاسفانه در ایران در این زمینه بسیار فقیر هستیم. این نوع طب بر اساس نیاز فرد و یا مکان، روش های بهبود و سلامتی متفاوتی دارد. در هر فصل و نوع ماساژ، متفاوت است.
صنعت اسپا در بسیاری از کشورهای جهان یک امر بسیار جا افتاده و پذیرفته شده در زمینه گردشگری به حساب میآید . بر خلاف تصور بسیاری از افراد که اسپا را یک خدمت لاکچری میدانند، این صنعت با توجه به نقشی که در سلامت روحی و جسمی افراد جامعه دارد، یک خدمت عمومی است و در تمامی مراکز گردشگری امکان ارائه آن وجود دارد.
با توجه به ریشه ایرانی اسپا، تکنیکها و روشهای مدرن اسپا در سطح بینالمللی پس از تحقیق و بررسی کامل، تحت عنوان اسپای ایرانی ارائه دهیم؛ همچین برای دستیابی به این هدف از مکانهایی مانند حمام فین کاشان و گرمابههای قدیمی میتوان الگو گرفته شود. از سوی دیگر با توجه به چشمههای آب معدنی بسیار غنی در کشور، میتوان از این توان نیز در ارائه خدمات اسپای ایرانی استفاده کنیم.
((نکته : مدیر مجموعه راما اسپا در خصوص راهاندازی شعبههایی از اسپای ایرانی در هتلها اظهار داشت: با وجود اینکه در سطح جهانی، اسپا یک اام و امری اجباری برای هتلهای 4 و 5 ستاره محسوب میشود، هتلهای ایرانی هیچ فضایی به نام اسپا نداشتند و بسیاری تصور میکردند که وجود یک اتاق ماساژ در کنار استخر کافیست که این از نظر استانداردهای بینالمللی کاملا اشتباه است؛ بنابراین به این فکر افتادیم تا اسپاهای هر چند کوچک ولی استاندارد را در هتلها ایجاد کنیم.))
انواع اسپا
بسته به اینکه برای استفاده از اسپا چه هدفی دارید و به دنبال چه خدماتی هستید، باید انواع مختلف اسپا را بشناسیم تا بتوانیم بهترین مورد را که پاسخگوی نیازهایمان انتخاب کنیم. در ادامه با انواع اسپا و خدماتی که در آنها ارائه میشود آشنا میشوید.
این مدل از اسپا بیشتر بر خدمات تناسب اندام تمرکز دارد و خدمات حرفهای را به صورت روزانه ارائه میکند.
این اسپا در کشتیهای تفریحی خدمات تناسب اندام و سلامتی ارائه میکند و منویی با رژیم غذایی سالم و درمانی عرضه میکند.
این اسپاهای روزانه خدمات حرفهای اسپا را طبق برنامههای روزانه در زمینههای زیبایی، ماساژ حرفهای و. ارائه میکنند.
این مراکز اسپا به منظور راهنمایی افراد برای توسعهی عادتهای سالم در زندگی فعالیت میکنند. در این اقامتهای معمولا هفت روزه، برنامهای کامل برای تغییر سبک زندگی عرضه میشود که شامل خدمات اقامت , اسپا، فعالیتهای ورزشی برای تناسب اندام، آموزشهای مرتبط با سلامتی و آشپزی سالم است.
این مراکز با مجوزهای لازم و تحت نظارت دائم متخصصان سلامتی به ارائهی خدمات حرفهای در زمینهی درمان و سلامتی اقدام میکنند. درمانهای جایگزین، درمانهای زیبایی و سایر خدمات حرفهای اسپا در این مجموعهها ارائه میشود.
این اسپاها معمولا در کنار چشمههای آب معدنی و آب گرم یا در کنار دریا قرار دارند و از خواص آبهای معدنی و دریا برای آبدرمانی استفاده میکنند.
این اسپاها معمولا توسط هتلها و استراحتگاهها اداره میشوند یا در این مکانها قرار دارند و خدمات ویژه و استاندارد اسپا را در کنار رژیمهای غذایی خاص عرضه میکنند. علاوه بر مسافران تفریحی، حتی مسافران کاری هم میتوانند از این خدمات استفاده کنند. بسیاری از این مراکز اسپا فقط به مسافران اختصاص ندارند و ساکنان مناطق اطراف هتل هم میتوانند از آن استفاده کنند.
این مراکز اسپا در فرودگاهها قرار دارند و خدمات کوتاه چند دقیقهای مثل اکسیژندرمانی و ماساژ دارند.
اسپای روستایی
همانطور که در دو بخش گذشته به رویکرد گردشگری سلامت و توسعه گردشگری روستایی اشاره شد در این قسمت خلاصه ای از موضوع طرخ ارائه میگردد.
زندگی در دنیای امروز، پر از استرس و فشارهای عصبی است. تلاش برای رسیدن به اهداف و کنار آمدن با مشکلات کوچک و بزرگ زندگی، نیاز به اسپاها را بیش از پیش آشکار میکند. کاهش استرس، بهبود سبک زندگی، درمان مشکلات ناشی از زندگی مدرن، تناسب اندام و. از مزایای استفاده از مراکز اسپا هستند. دلیل گسترش این مراکز در شهرها و و دهکده های روستایی کشورهای توریستی این است که بسیاری از افراد از فرصت پیش آمده در سفر و تعطیلاتی که دارند برای این منظور بهره میبرند.
برخلاف تصور عموم مردم که فکر میکنند اسپا، خدماتی لوکس و گرانقیمت است، امروزه مراکز اسپا در سراسرجهان در دهکده های هدف گردشگری با سطح خدمات و امکانات مختلف برای بودجههای مختلف عرضه میشود.
استفاده از این مراکز میتواند نقش موثری در بهبود سبک زندگی داشته باشد. این تغییر سبک زندگی به داشتن زندگی سالمتر با بیماریهای کمتر منجر میشود. علاوه بر این مزایای فردی، گسترش مراکز اسپای مجهز و تخصصی در کشور میتوان به معرفی فرهگ و سنت های سلامت کهن در ایران که تاثیر بسزایی در بهبود وضعیت گردشگری درمانی کشور داشته باشد به خصوص اینکه کشور ایران از نظر چشمههای معدنی و درمانی و دریاها، در جایگاه خوبی قرار دارد و میتواند از این فرصت به نحو احسن استفاده کند.
در اسپاهای روستایی علاوه بر ارائه خدمات اسپا , برنامه غذایی سالم سفت و سختی برقرا است هرچند که هدف های متفاوتی ممکن است دنبال شود. بعضی ها اسپاها به دنبال کاهش وزن با برنامه غذایی کم کالری و کنترل وعده غذایی هستند در حالی که بعضی دیگر اجازه خوردن همه نوع مواد غذایی موجود در برنامه را به شما می دهند. بعضی ها نوشیندی های مضر را از برنامه خود حذف کرده و بعضی دیگر این کار را نمی کنند. تاکید اسپاهای سلامتی بر غذای سالم و کامل است و وما به این معنی است که غذاها باید ارگانیک باشند. که این امر مهم یکی از فعالیت های ارائه خدمات در اقامتگاه های روستایی میباشد
به طور معمول اسپاهای روستایی علاوه بر خدمات اسپا،
تفریحات دیگر نظیر تنیس و گلف نیز ارائه می دهند. در این مکان ها در وعده های
غذایی خود فقط بعضی از گزینه های اسپاهای سلامتی را ارائه می کنند. علاوه بر این
دارای کلاسها و سمینارهای محدودتری بوده که معمولا هزینه آنها جداگانه دریافت می
شود.البته اخیرا مرز بین این دو کمرنگتر شده و امروزه بعضی از متل ها و ویلاها خود
را اسپای سلامتی می نامند گرچه از تمامی شرایط آن مثل برنامه های فشرده تندرستی و
کلاسها تبعیت نمی کنند. از طرفی بعضی اسپاهای روستایی دارای مشخصات اسپاهای سلامتی
مثل برگزاری کلاسها بدون دریافت وجه اضافه می باشند. بهتر است قبل از انتخاب اسپا
شرایط آن را بررسی کنید و ببینید چه مرکزی آن را ارائه می دهد.
در اسپاهای روستایی به جای اینکه خدمات اسپا در یک پکیج کلی ارائه شود معمولا جهت
بهره مندی از خدمات ماساژ به صورت موردی هزینه پرداخت می کنند. در اسپای ویلایی
امکان دارد کلاسهایی نظیر یوگا تشکیل شود یا نشود، علاوه بر این تعداد انتخابهای
خدمات ماساژ معمولا خیلی محدودتر از اسپای سلامتی است. رستورانهای اسپاهای ویلایی
عموما دارای غذاهای سالم هستند ولی برای افرادی که می خواهند شبی را دور از خانه
خود به منظور تفریح بگذرانند، غذاهای رنگارنگ و سنگین هم ارائه می کنند.
امروزه اسپا یکی از امکانات لازم هتلها و ویلاها شده است و تقریبا همه آنها ادعا
می کنند که دارای اسپا هستند. بنابراین بهتر است قبل از رفتن به آنجا تحقیقات لازم
را بکنید چون ممکن است با فقط یک جکوزی و یک اتاق ماساژ در آنجا روبرو شوید که آن
را اسپا نامیده اند.
نکته:
استراحتگاه کاسال
پانایوتیس» (Casale Panayiotis) که در ارتفاعات کوهستان ترودوس، در
کشور قبرسمشخصات
بجستان میراث هخامنشیان تا تیموری
قسمت بجستان شامل:۱. موقعیت جغرافیایی-پیشینه تاریخی۲. مسجد جامع بجستان۳. پل یونسی۴. رباط زین آباد۵. رباط فخرآباد۶. مسجد مرندیز۷. مسجد مزار۸. پارک طبیعی بجستان۹. کاروانسرای قاسمآباد۱۰. سیاه کوه هلالی۱۱. مشاغل و هنرهای سنتی بجستان۱۲. سوغات بجستان ۱۳. سایر تفرجگاهها ومناطق ییلاقی
موقعیت جغرافیایی
شهرستان بجستان در فاصله ۲۷۸ کیلومتری جنوب غربی مشهد با مساحتی بالغ بر ۳۷۰۰ کیلومتر مربع از نظر موقعیت در طول جغرافیایی ۵۸ درجه و ۱۰ دقیقه و عرض جغرافیایی ۴۳ درجه و ۳۱ دقیقه در ارتفاع ۱۲۵۰ متر از سطح دریا واقع گردیده است . این شهرستان از شمال به خلیل آباد و از جنوب به فردوس از شرق به گناباد و از غرب به بشرویه منتهی می شود. بلندترین نقطه آن در حوالی روستای آهنگ(ارتفاعات سیاه کوه) بالغ بر ۲۴۴۰ متر و پستترین نقطه در اطراف مرندیز و سردق به ارتفاع ۸۳۶ متر از سطح دریا می باشد . براساس آخرین تقسیمات کشوری بجستان دارای دو بخش مرکزی و یونسی و ۳ دهستان می باشد .
پیشینه تاریخی بجستان :
وجود محوطه ها و آثار باستانی اطراف بجستان و مسجد جامع با اهمیتی که در دوران شاهرخ تیموری ساخته شد دلیل بر اهمیت و اعتبار تاریخی این شهرستان می باشد . قدمت بجستان به اندازه قدمت گناباد است و احتمالاً به دوره هخامنشی میرسد این شهر در گذشته بعنوان بوزستان،بَزستان و بژستان نیز نامیده شده و به موجب نظر بعضی از مورخین توسط سام نریمان قهرمان افسانه ای ایران ساخته شده است .برخی معتقدند نام بجستان یا بغستان (سرزمین ایزد) خود گویای وجود این است که این آبادی از دوران قبل از زرتشت و یا دست کم وابستگی آن به آئین های قبل از زرتشت است» . گویا یاقوت حموی نخستین نویسندهای است که آن را اسم برده و گوید دهکده ای است» در دوران تیموریان گویا بجستان از اهمیت برخوردار بوده و اعتبار آنجا آنقدر بوده است که حاکمان و بزرگان معاصر تیمور قادر بوده اند تیمور را از خرابی آن شهر باز دارند .
از حیث تجارت و داد و ستد بجستان در دوران قاجاریه از اهمیت و رونق بالایی برخوردار بوده است شبکه گسترده راهها و رباطهای متعدد در راه فیض آباد به بجستان و فردوس مثل رباط فخر آباد ، رباط قاسم آباد و رباط زین آباد دلایل آن رونق و داد و ستد است .
مسجد جامع بجستان
مهمترین اثری که از قرن نهم هجری در شهرستان بجستان باقی مانده مسجد جامع بجستان است که در زمان شاهرخ تیموری به همت محمدبن فخرالدین بن سیف الدین بن مقدم بجستانی» بنا شده و تاریخ اتمام آن بر اساس کتیبـه موجود در مسجد سال ۸۲۸ هجری می باشد . این مسجد که در کوچه طاهری قرار دارد در حال حاضر دارای دو ایوان بر دو سوی صحن مربع شکل آن می باشد و بر انتهای ایوان قبلی محرابی مقرنس کاری تعبیه شده و در سمت مغرب مسجد شبستانی است که سقف آن بر فراز ستون هایی استوار شده است. بر اساس کتیبه ای در ایوان شمالی در سال ۱۰۲۴ ه.ق این مسجد در زمان شاه عباس کبیر توسط حاج ناصرالدین محمدابن احمد مرمت شده است.
پل یونسی
از ابنیه تاریخی بجستان که بر امتداد کال شور و بر روی آن ایجاد شده سازه ای است آجری و مستحکم موسوم به پل یونسی که نام خود را از شهر نزدیک واقع در ۴۵ کیلومتری شهر بجستان گرفته است . معماری این پل دارای ۹ چشمه تاق جناغی و آبرهای نیمه مدور است . که در بخشی از آن سنگ یا ملات ساروج و قسمتهایی دیگر از آجر و گچ ساخته شده است . این بنای تاریخی از یادگارهای دوره صفویه است .
رباط زین آباد
این بنای با ارزش در ۶۰ کیلومتری گناباد و به فاصله ۱۵ کیلومتریی جنوب شرقی بجستان و در امتداد جاده بجستان- فردوس واقع است . رباط زین آباد با وسعت تقریبی ۲۵۰۰ متر مربع به صورت نقشه چهار ضلعی و فضاها
ی معماری متفاوت توقف گاه کاروانیانی بوده است که مسیر کویر را طی می نموده اند . در اضلاع شمالی و جنوبی در هر طرف از صحن رباط فضاهایی به عرض سه متر برای اقامت مسافران و اتاق هایی نیز به ابعاد ۳ * ۴ متر تعبیه شده است . شاه نشین بنا که قسمت شاخص این اثر معماری محسوب می شود در ضلع غربی صحن قرار گرفته و ورودی آن با سه چشمه طاق و دو دالان که به پشت شاه نشین منتهی می شود مشخص است . رباط زین آباد از یادگارهای معماری عصر قاجاریه است .
رباط فخرآباد
رباط چهار ایوانی فخرآباد در حاشیه روستایی به همین نام واقع است این مکان با فضاهای وسیع خود ظاهرا در زمان رونق و آبادانی مورد استفاده کاروانیانی بوده است که از این طریق قصد سفر به سوی کویر را داشته اند . بنای رباط متعلق به دوره قاجار است و از معماری آن شامل سردر ورودی ایوانچه های طرفین ورودی به عنوان توقفگاه تابستانی،شاهنشین، فضای اصطبل، بارانداز و صحن است تزیینات جالب توجه این رباط استفاده از آجرهای با پخت ناقص است که با تلفیق آن با آجرهای معمولی اشکال هندسی زیبایی در قسمت پیشانی سردر ورودی و بخش شاهنشین آن به وجود آمده است .
مسجد مرندیز
این بنا با وسعت تقریبی ۶۰۰ متر مربع در ۳۷ کیلومتری شمال خاوری بجستان قرار دارد . معماری آن شامل صحن، ایوان، قبله و شبستان گنبددار بوده و از نوع بناهای یک ایوانی است .ایوان مقصوره بنا دارای پوششی است که با ایجاد تاق و تویزه در آن شکل گرفته . در بخش انتهایی این قسمت رسمی بندی های زیبا بر روی گچ ایجاد شده است . قسمتی از تزئینات این پوشش نیز به نقاشی گل اخرایی و ردیفی از قطار بندیهای گچی اختصاص یافته است . مسجد جامع مرندیز به سبب وجود بخشی از تزئینات و نمای بیرونی اطراف و صحن و ایوان از نظر نقشه و نوع عناصر تزئینی با مسجد تاریخی خواف ، مسجد رشتخوار ، و گنبد مقبره قطب الدین حیدر مشابه است . این بنا متعلق به قرن یازدهم هجری است
مسجد مزار
در دامنه تپه ای طبیعی در هشت کیلومتری بجستان و به فاصله سه کیلومتری روستای مزار اثر با ارزشی واقع است که در دل تپه حفر شده و احتمالا با قلعه دختر مزار در ارتباط است زیرا قلعه مزبور برفراز این عارضه ساخته شده و بعنوان سردابه و پناهگاهی می توانست برای ساکنین آن مورد استفاده قرار گیرد. به احتمال بسیار زیاد این اثر در دوران اسلامی به عنوان زاویه و صومعه نیز به کار رفته است. امروزه این مکان با انجام تغییراتی در فضای داخلی به عنوان مسجد زمستانی اهالی مورد استفاده قرار گرفته که در مجاورت آن مسجد کنونی مزار واقع است فضای داخلی این محل همانند دیگر دخمه ها و پناهگاهها در میان خاک های فشرده تپه حفر شده و شامل تعدادی ستون چهارضلعی و مستحکم با تاقها و فضاهایی وسیع است.
کاروانسرای قاسمآباد
کاروانسرای قاسم آباد یکی از بناهای با ارزش بجا مانده از دوره صفوی میباشد که در روستایی به همین نام در ۲۰ کیلومتری غرب بجستان واقع گردیده است. این بنا در سال۸۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. بنای مذکور در مرکزیت روستا واقع گردیده و از خصوصیات بارز آن به معماری بسیار زیبا، تزئینات، نوع پوشش سقفها و بادگیر چهارضلعی آن می توان اشاره کرد.این بنا که یکی از کاروانسراهای شاه عباسی هفتگانه بجستان است در قدیم مسیر جاده ابریشم بوده که هم اکنون راهآهن بافق – مشهد از حاشیه آن میگذرد.کاروانسرای قاسمآباد بنایی است از معماری گذشته در دل کویر زیبای بجستان که بادگیر چهارضلعی آن در خراسان از معروفیت بالایی برخوردار است
پارک طبیعی بجستان
مجموعه پارک طبیعی و باغ زیبای پرندگان بجستان یکی از کمنظیرترین مجموعه های استان خراسان رضوی می باشد. این مجموعه شامل حیات وحش و نمایشگاه جلوه هایی از طبیعت و باغ پرندگان و سایت نگهداری آهو و جبیر می باشد. این پارک نسبتاً طبیعی چون نگینی زیبا در مرکز شهر بجستان است و دارای پرندگان زیبا و خوش الحانی همچون زاغی پا قرمز، طوطی های رنگارنگ، طاووس و … می باشد. این مجموعه همهروزه پذیرای علاقمندان به طبیعت و مسافرین نوروزی و گردشگرانی است که از این مسیر عبور می کنند.
سیاه کوه هلالی
منطقه حفاظت شده هلالی» در جنوب شرق شهرستان بجستان و غرب گناباد با وسعتی قریب به ۱۲۰۰۰۰ هکتار قرارگرفته است. منطقه ییلاقی سیاه کوه دارای کوههای مرتفع و به هم پیوسته و دره های سرسبز و عمیق و چشمهسارهای متعدد میباشد.از مهمترین گونه های جانوری آن می توان به آهو ، کل و بز، قوچ و میش، سمور و گربه وحشی اشاره کرد. پوشش گیاهی منطقه نیز شامل زیره سیاه، کاکوتی، رازیانه،درختان بنه، انجیر، تاغ ، بادامشک و زرشک می باشد.
این منطقه به دلیل آنکه در اقلیم نیمه خشک و بیابانی قرار گرفته است قابلیت های خوبی در جهت جذب گردشگری و مسافران عبوری از این منطقه دارد. بهار این منطقه به لحاظ رویش گل های نظیر لاله و شقایق بسیار جذاب و خیره کننده است دامنه های سیاه کوه هلالی و دره نوبهار از جمله مکانهایی است که همچون نگینی در حاشیه کویر خودنمایی می کند.
مشاغل و هنرهای سنتی بجستان
در شهرستان بجستان از دیرباز هنرها سنتی و مشاغل سنتی جایگاه ویژهای در تامین معیشت مردم این سرزمین داشتهاند.هنوز در گوشه و کنار شهر و روستاهای این منطقه می توان بخشی از این مشاغل بومی را مشاهده کرد.از این مشاغل می توان به، گیوهدوزی در روستاهای جزین، بقچیر و افکان ، آهنگ، گلیم بافی در یونسی، فخرآباد، نیان، ابراهیمآباد و قالی بافی، پارچهبافی، نمدمالی، حولهبافی و سبدبافی در سایر مناطق اشاره کرد.سابق بر این قالیچه های آن با نقش بلوچی به دلیل کیفیت به خارج صادر میشد.
سوغات بجستان
در میان سوغات سفر بجستان می توان از یاقوت سرخ کویر یا همان انار بجستان نام برد که به بسیاری از کشورهای اروپایی و شرق دور صادر می شود و کام هر رهگذری و مسافری را که پا به این شهر می گذارد شیرین میکند.از سوغات مشهور شهر بجستان می توان از کلوچه و حلوای این شهر نام برد که در بازار شهرهای اطراف، جایگاه ویژه ای دارد.از دیگر محصولات و سوغات این منطقه می توان زعفران ، زیره و حنا، پسته و محصولات خشکباری اشاره کرد که می تواند بخش زیادی از سبد خرید مسافران را پر نماید.
سایر تفرجگاهها ومناطق ییلاقی
بجستان از یک سو به کویر و از سوی دیگر به کوههای مرتفع سیاهکوه منتهی می شود. وجود مناطق ییلاقی همچون تنگه نسترن»، بوستان طبیعی نوبهار»، دره آهنگ»، باغ سلیمه مزار»و سد سریده» به لحاظ رویش لاله های درشت و گلگون و شقایقهای زیبای بهاری و بیدمشکهای زیبا و دو منطقه حفاظت شده هلالی» و افتخار» با گونههای کمنظیر حیاتوحش و کویر زیبای بجستان از دیگر جاذبه های گردشگری بجستان می باشد.
اخلمد- سرزمین آبشار یخزده و قندیلهای یخی مشهد
در نزدیکی روستای اخلمد»، حدود شصت کیلومترى مشهد، آبشاری وجود دارد که با شروع فصل زمستان، در حال فرود یخ میزند و قندیلهای یخی زیبایی به وجود میآورد. گزارش تصویری از آبشار یخزده اخلمد» را ببینید.
1. حدود ۶۰ کیلومترى مشهد، نزدیکى روستای اخلمد» آبشارهایى وجود دارند که در زمستان به دلیل سرماى زیاد منطقه یخ میزنند و قندیلهاى یخى زیبایى بهوجود میآورند.
آبشار اخلمد نام آبشاری است در استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران ودر شهرستان چناران می باشد.
اخلمد که از گردشگاه های طبیعی اطراف مشهد است و قدمتی چند هزار ساله دارد، در دره ای در میان کوه بینالود واقع شده است که در ابتدای دره، انواع گلها و گیاهان زیبا و درختان انبوه به همراه باغات فراوان میوه به چشم میخورد و پس از طی مسیری آبشار اول که دارای 23 متر ارتفاع است مشاهده می شود و با گذر از میان این آبشار و در یک کیلومتری آن، آبشار اصلی اخلمد با ارتفاعی حدودا 40 متری مشاهده می شود و آبشار سوم و چهارم نیز در بالای این آبشارها قرار داردنمایى عجیب از دیوارههاى اخلمد و آبشار یخى.(نمایى از پشت قندیلها به سمت آبشار.)
این دره دارای دیوارههای صخرهای با ارتفاع حدود ۲۰۰-۳۰۰ متر میباشد که یکی از بزرگترین مناطق برای ورزش مفرح سنگنوردی در ایران میباشد از دیوارههای معروف ان میتوان به ( دیواره سفید - الله اکبر - عقاب و. ) نام برد. (قطرههاى آب به صورت یخزده.)
این دره دارای چندین آبشار میباشد که ۴ تای آنها دایمی و چندین آبشار فصلی دارد. در ابتدا آبشاری با ارتفاع تقریبی 23 متر ظاهر میشود و صدای آرام آن با عبور از میان آن به غرشی مهیج تبدیل میشود و آبشار دوم اخلمد در یک کیلومتری آبشار اول را نمایش میدهد. (یخ روى شاخه درخت.)
این آبشار اصلی اخلمد است و حدود ۴۰ متر ارتفاع و در انتهای دره جریان دارد و این آبشارها در تمام فصول جاری هستند. بعد از ابشار بزرگ، رودخانه ای به امتداد 2 کیلومتر بسیار تنگ وکوههای صاف و مرتفع میباشد. برای رسیدن به آبشار سوم باز هم مسیر را ادامه بدهید تا زیباییهای بیشتری را ببینید . (قندیلهاى نوکتیز و خطرناک در آستانه افتادن.)
آبشار چهارم نیز در بالاسر آبشار سوم قرار دارد. در آخر دره کوه منیژه با کوه فاراب به یکدیگر وصل شده و منتهی الیه رودخانه اخلمد است، اینجا را اهل محل خانههای گلی میگویند. (آبشارى که در حال فرود یخ زده است.)
انبوه درختان و گیاهان خودرو در حاشیه آبشار روییدهاند. هر ساله گروه زیادی از مردم مشهد و شهرهای اطراف برای دیدار از طبیعت اخلمد و آبشار زیبای آن به این روستا مراجعه میکنند. (نماى رویایى از پشت قندیلهاى یخى.)
اخلمد با وجود کوهها و آبشارها از هوای لطیفی برخوردار است و از شدت گرمای تابستان و سرمای زمستان در امان است هرچند از نظر آب وهوا بسیار متفاوت است. مثل وسط آبادی 5 درجه و آبشارها 15 درجه سانتی گراد با مشهد متفاوت است. (قندیلهایى همچون کریستالهاى یخى.)
از دیگر جاذبههای منطقه گردشگری اخلمد، سد اخلمد میباشد که برای مشاهده آن باید نزدیک به سه کیلومتر از دهنه به طرف اخلمد طی مسیر کنیم که در تنگاتنگ دره بنا گردیده است و به سد بایسنقرمیرزا محشور است که در زمان شاهزاده غیاث الدین بایسنقر تیموری ساخته شده است این سد با سنگ ملات آهک ساخته شده است. طول این سد به طور دقیق 252 متر و عرضش14 متر، مگر مقداری از وسط آن که 24 متر است و نزدیک به 12 متر ارتفاع دارد. (مخلوطى از قندیلهاى یخى و آبشار روى دیواره.)
قندیلهایی شبیه نیزههاى یخى.
نوک تیز پیکانها به سمت پایین.
قندیل یخى چسبیده به سنگ.
گیاه یخزده.
آمیزهاى از سنگ و یخ و قندیلهاى یخى.
در ایران و در آیین های میترائیسم، مزدیسنا و زرتشت و همچنین دین مبین اسلام به کرات به پاکیزگی جسم و روح تایید داشتند. به همین دلیل در سراسر قلمرو ایران زمین حمام ها از جایگاه ویژه ای برخوردار بودند. بنا به گفته موبد اردشیر خورشیدیان، رئیس انجمن موبدان ایران، ایرانیان نخستین قوم در جهان هستند که برای شستوشو، به ساخت گرمابه پرداختند.
ادامه مطلب
در بسیاری از کشورهای دنیا، اسپا به عنوان یک صنعت شناخته شده، درآمدهای میلیون دلاری برای آن کشور ایجاد میکند و این در حالی است که وقتی به تاریخچه پیدایش اسپاها نگاهی بیاندازیم، ریشه بسیار قوی آن را در فرهنگ و تمدن میهن مان پیدا میکنیم. اما متاسفانه با بیاهمیت شمردن این فرهنگ، بازار این صنعت را به کشورهای دیگر سپردهایم. در حالیکه هنوز هم با مروری بر فرهنگ کهن و داشتههای قدیمی میتوانیم حرفهای تازهای در این صنعت برای دنیا داشته باشیم
ادامه مطلب
مسافرت و صنعت جهانگردی به عنوان بزرگترین و متنوع ترین صنعت در دنیا به حساب می آید. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی می دانند. بویژه در کشورهای در حال توسعه که شکل های دیگر توسعه اقتصادی مثل تولید یا استخراج منابع طبیعی، از نظر اقتصادی به صرفه نیست، یا نقش چندان مهمی در صحنه تجارت و بازرگانی ندارد. به توسعه صنعت گردشگری توجه زیادی می شود. بنابراین تردیدی نیست که همه کشورهای جهان تلاش می کنند تا در رقابتی تنگاتنگ در پی بهره گیری از مزایای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی برآمده و سهم بیشتری از درآمد و بالا بردن سطح اشتغال ناشی از بهینه سازی این صنعت خدماتی در کشور خود داشته باشند
ادامه مطلب
درباره این سایت